Share

Παρασκευή 4 Μαρτίου 2011

Πατέλης Δημήτριος - Μεταναστευτικό: ιδεολογήματα και πρακτικές

 Με αφορμή παρατηρήσεις και ερωτήσεις εξ αφορμής της κοινοποίησης του "Δεν το πιστεύω! "Αυτός ο τύπος μετανάστη συνιστά απειλή"...", επιτρέψτε μου μερικές επισημάνσεις.
Μεταναστευτικό: ιδεολογήματα και πρακτικές.

Το μεταναστευτικό πρόβλημα είναι εξαιρετικά πολυσύνθετο και περίπλοκο.
Η όποια διευθέτησή του, εάν δεν εδράζεται σε σφαιρική επιστημονική διάγνωση και σε αντίστοιχη προοπτική, είναι καταστροφική για την ανθρωπότητα.
Αυτή η επιστημονική διάγνωση, οφείλει να περιγράψει αντικειμενικά-σφαιρικά, να εξηγήσει ιστορικά, δομικά και λειτουργικά και να προβλέψει τις προοπτικές του σύγχρονου κοινωνικοοικονομικού συστήματος σε εθνικό, περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο.
Υπό το πρίσμα αυτής της επιστημονικής προσέγγισης, το μεταναστευτικό προβάλλει ως μορφή εκδήλωσης της ανισομερούς ανάπτυξης της ανθρωπότητας στην ιστορία και ιδιαίτερα του παγκόσμιου κεφαλαιοκρατικού συστήματος και της κυριαρχίας των διεθνικών-πολυεθνικών μονοπωλιακών ομίλων σε αυτό. Οι τελευταίοι προτάσσουν την ελεύθερη-απρόσκοπτη λειτουργία-επέκταση-εδραίωσή τους σε πλανητική κλίμακα, διαιωνίζοντας και αναπαράγοντας την ανισότητα-ανισομέρεια, για να αντλούν από αυτήν υπερκέρδη. Το επιτυγχάνουν αυτό με πολλούς τρόπους. Αναφέρω δύο απ' τους πιο σημαντικούς:
1.με μετακίνηση των παραγωγικών και λοιπών δραστηριοτήτων τους σε τόπους, όπου έχουν τον βέλτιστο για την κερδοφορία τους συνδυασμό προσβάσεων σε φθηνούς φυσικούς πόρους, φθηνή εργασιακή δύναμη, υποδομές, βολικές νομοθεσίες (ελαστικές για ληστρική εκμετάλλευση φύσης και εργασίας), μεταφορές κ.ο.κ.
2.με τις ελεγχόμενες ή μη ροές εργασιακής δύναμης.
Στο βαθμό που με την εδραίωση της κεφαλαιοκρατίας, η μόνη προοπτική επιβίωσης για τους μη κατόχους μέσων παραγωγής, είναι η εκποίηση της ικανότητάς τους προς εργασία σε κατόχους μέσων παραγωγής, οι όροι επιβίωσης της πλειονότητας των πληθυσμών του πλανήτη, συναρτώνται με τους όρους διακίνησης του εμπορεύματος “εργασιακή δύναμη”.
Όταν το παγκόσμιο κεφαλαιοκρατικό σύστημα απομυζά ανεξέλεγκτα τις δυο βασικές πηγές πλούτου (φύση και εργασία) σε πλανητική κλίμακα και για να αντλεί τα υπερκέρδη του, δεν διστάζει να καταδικάζει ολόκληρους πληθυσμούς του πλανήτη σε συνθήκες γενοκτονίας, εθνοκτονίας κ.ο.κ. (αποκλεισμένους από πρόσβαση σε στοιχειώδη αγαθά: πόσιμο νερό, τροφή, στέγη, παιδεία, περίθαλψη κ.ο.κ.), η μετανάστευση γίνεται μονόδρομος για την επιβίωση των ανθρώπων. Η κατάσταση επιτείνεται τραγικά με τα πραξικοπήματα, τις “ανθρωπιστικές επεμβάσεις”, τους πολέμους και τα λοιπά “δώρα” που επιφυλάσσουν για αυτούς τους πληθυσμούς οι δυνάμεις του κεφαλαίου.

Δεν έχει π.χ. στρατό κατοχής στη χώρα μας ο Αφγανός και ο Ιρακινός. Νατοϊκές δυνάμεις υπό τις ΗΠΑ, των ελληνικών συμπεριλαμβανομένων, είναι εκεί και τον εξανδραποδίζουν, τον εξαθλιώνουν τον ξεσπιτώνουν.
Το πρόβλημα δεν είναι νομικό-θεσμικό (παράνομοι ή νόμιμοι).
Δεν είναι ούτε και επιφανειακά ηθικολογικό: “με σέβεται δεν με σέβεται”.

Όποιος το ανάγει σε αυτά, εθελοτυφλεί ή σας εξαπατά.
Η ίδια η αγοραία ορολογία (λαθραίοι – νόμιμοι) είναι ενδεικτική της αλλοτρίωσης και της συνακόλουθης ηθικής κατάπτωσης: αναφέρονται σε ανθρώπους σαν να πρόκειται για απλά αναλώσιμα εμπορεύματα.
Η ανάγκη (ει δυνατόν αξιοπρεπούς) επιβίωσης του ανθρώπου και των μελών της οικογένειάς του, είναι θεμελιώδες κίνητρο, πέρα κι έξω από θεσμούς, σύνορα, ταξιδιωτικά έγγραφα, συρματοπλέγματα, ηλεκτροφόρα καλώδια, πνιγμούς και εκτελέσεις.
Το πρόβλημα επιτείνεται με τη λεγόμενη “κοινή μεταναστευτική πολιτική” της Ε.Ε., ιδιαίτερα με τη συμφωνία “Δουβλίνο 2”. Η αποτελεσματική αποτροπή μεταναστευτικών ροών από τη βόρειο Αφρική δια θαλάσσης, κατέστησε την Ελλάδα μονόδρομο εισόδου στην Ε.Ε. Η άδεια εισόδου μουσουλμάνων χωρίς βίζα στην Τουρκία λειτουργεί ενισχυτικά. Βάσει της συμφωνίας “Δουβλίνο 2”, όλοι οι μετανάστες επαναπροωθούνται βιαίως στη χώρα αρχικής εισόδου τους στην Ε.Ε.! Τυχόν επαναπατρισμός τους, συνδέεται με πρόστιμα που κατά κανόνα είναι αδύνατο να καταβάλλουν. Συνεπώς, η χώρα μετατρέπεται σε χώρο συγκέντρωσης-εγκλωβισμού μεταναστευτικών ροών προς λοιπές χώρες της Ε.Ε., με την υπογραφή των (ανεγκέφαλων;) κυβερνήσεών μας!
Σκηνές, σαν αυτές που είδαμε στην κινηματογραφική ταινία “Οι συμμορίες της Νέας Υόρκης” γίνονται νομοτελής προοπτική για γκετοποιημένους πληθυσμούς σε πόλεις της χώρας.
Όσο το πρόβλημα δεν λύνεται πρακτικά, “λύνεται” στη φαντασιακή σφαίρα των ιδεολογημάτων του συρμού.
Όταν απουσιάζει η επιστημονική-ανθρωπιστική διάγνωση και προοπτική, έρχονται στο προσκήνιο προς αναπλήρωση του ιδεολογικού κενού, οι πλέον βάρβαρες προκαταλήψεις που εδράζονται στο θυμικό του κοινού νου και στα εξαρτημένα αντανακλαστικά της καθημερινής αγοραίας συνείδησης (για την ακρίβεια: του υποσυνείδητου), περί εντάξεων και αποκλεισμών, περί εθνικών, θρησκευτικών, φυλετικών κ.ο.κ. Ταυτοτήτων και “καθαροτήτων”.
Στη βάση όλων των ιδεολογημάτων αυτού του τύπου, υπάρχει η αντιστροφή των σχέσεων αιτίου αιτιατού: δεν ενέχεται η αναπαραγωγή και ενίσχυση της ανισομέρειας και της εκμετάλλευσης για το πρόβλημα, αλλά “ο άλλος”, “ο ξένος που μου κουβαλήθηκε εδώ”, ο εξαθλιωμένος που παίζει τη ζωή του κορώνα γράμματα για ένα μεροκάματο!
Είναι εντυπωσιακή σε συνθήκες κρίσης η μεταναστοφάγος διάθεση ορισμένων, που απεμπολούν ακόμα και τον αφηρημένο θρησκευτικό ανθρωπισμό του “οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδὲ Ἕλλην, οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδὲ ἐλεύθερος, οὐκ ἔνι ἄρσεν καὶ θῆλυ· πάντες γὰρ ὑμεῖς εἷς ἐστε ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ [...] ἐστὲ καὶ κατ' ἐπαγγελίαν κληρονόμοι”. (προς Γαλάτας 28-29). Είναι εντυπωσιακή και η αναβίωση των αλήστου μνήμης χουντικών βαρβάρων συνθημάτων: “Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών” και “Πατρίς – Θρησκεία – Οικογένεια”.
Ο κυρίαρχος λόγος που αρθρώνεται, εγγράφεται στα πλαίσια ενός διπόλου εκ πρώτης όψεως αλληλοαποκλειόμενων τάσεων-στάσεων: του αστικού κοσμοπολιτισμού και του αστικού-μικροαστικού εθνικισμού-σοβινισμού-ρατσισμού κ.ο.κ.
Οι πόλοι αυτού του διπόλου, εκκινούν από παρόμοια αντιεπιστημονικά ιδεολογήματα, στη βάση της άκριτης και ανιστορικής αποδοχής της κυριαρχίας της αγοράς, της κυριαρχίας του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής. Εφ' όσον εκκινούν από το δήθεν ανυπέρβλητο της κεφαλαιοκρατίας, ούτε θέλουν, ούτε και μπορούν να διαχωρίσουν την τελευταία από τη λεγόμενη “φύση του ανθρώπου”. Αναλίσκονται λοιπόν σε ιδεολογήματα περί αυτής της “φύσης του ανθρώπου”, στην οποία προσάπτουν κατά το δοκούν και άκριτα, χαρακτηριστικά ταυτότητας από το παρελθόν και το παρόν κατά περίπτωση.
Ο μεν κοσμοπολιτισμός, ως εκφραστής του μεγάλου διεθνικού-πολυεθνικού κεφαλαίου, προτάσσει ως ύψιστη ελευθερία την ελευθερία δράσης-διακίνησης του κεφαλαίου σε παγκόσμια κλίμακα, πέρα κι έξω από γεωγραφικούς, εθνικούς, φυλετικούς, πολιτισμικούς κ.ο.κ. περιορισμούς, όπως φαίνεται στις μέρες μας με την κυριαρχία της νεοφιλελεύθερης “παγκοσμιοποίησης”.
Ο δε εθνικισμός-σοβινισμός-ρατσισμός (δεν είναι της παρούσης η αποσαφήνιση των σχετικών εννοιών), ως εκφραστής κυρίως των μερίδων εκείνων του κεφαλαίου (μεγάλου αλλά και μικρομεσαίου) που θίγεται από τον παγκόσμιο συσχετισμό δυνάμεων των κεφαλαίων, προτάσσει κατά περίπτωση αμυντικές και επιθετικές στάσεις “εθνικής καθαρότητας”, “κυριαρχίας”, “περιχαράκωσης” ή και κατακτητικής επέκτασης-κατίσχυσης-επιβολής.
Ιδιαίτερα ο δεύτερος, βρίσκει ευήκοον ους και σε εξαθλιωμένα στρώματα μισθωτών και ανέργων (ιδιαίτερα λούμπεν), χρεοκοπημένων ή απειλούμενων με χρεοκοπία μικρομεσαίων “νοικοκυραίων” και αγροτών σε συνθήκες κρίσης και απουσία ορατής προοπτικής διεξόδου.
Βολεύει αφάνταστα η ιδεολογία της “εθνικής καθαρότητας και υπεροχής”, ως ηθική δικαίωση της εκμετάλλευσης φθηνής και ανασφάλιστης εργασίας, όχι μόνο από το μεγάλο κεφάλαιο, αλλά και από μικρομεσαίους, αγρότες ακόμα και από μερίδες μισθωτών (ως υπηρετικό προσωπικό, ως υποκατάστατο γηροκομείων, στη σεξουαλική εκμετάλλευση κ.ο.κ.). Άλλωστε, έτσι έγιναν τα ολυμπιακά και τόσα άλλα έργα, έτσι επιβίωσαν πολλές μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Η “λαθρομετανάστευση” είναι ιδιαίτερα κερδοφόρος υπόθεση από πολλές απόψεις. Η σχέση προς αυτήν επαναπροσδιορίζεται από την αγορά και τους ιθύνοντες, σε συνάρτηση με τη συγκυρία και τα ποσοστά της ανεργίας. Είναι εξαιρετικά βολικό να τα βάζουν οι εργαζόμενοι και άνεργοι με “τους ξένους που παίρνουν τι δουλειές” αντί να εξεγείρονται εναντίον του κεφαλαίου που κερδοσκοπεί σε βάρος εργασίας και ανεργίας.
Το “διαίρει και βασίλευε” είναι βασική αρχή κάθε εκμεταλλευτή και εξουσιαστή.
Οι κυρίαρχοι κύκλοι του κεφαλαίου χειραγωγούν εντέχνως τις διαθέσεις με καταιγισμό προπαγάνδας και παραπληροφόρησης, ανακινώντας κατά περίπτωση το μείγμα εκείνο του διπόλου κοσμοπολιτισμού-εθνικισμού που τους βολεύει στην εκάστοτε συγκυρία: κοσμοπολιτισμό για τη διασφάλιση των απρόσκοπτων ροών κεφαλαίου, εθνικισμό κ.ο.κ. για το εκάστοτε επιθυμητό μέτρο ελεγχόμενων (θεσμικά και εξωθεσμικά) ροών εργασιακής δύναμης, ή και επαναπροσδιορισμού των συσχετισμών δυνάμεων με άλλα κεφάλαια (π.χ. Ελληνικά και Τουρκικά για τα πρωτεία στα Βαλκάνια και την Ανατολική Μεσόγειο).
Η απεμπλοκή από αντιεπιστημονικά ιδεολογήματα και αντίστοιχες συμπεριφορές είναι απαραίτητη για την προσέγγιση αυτών των προβλημάτων. Μεσούσης της κρίσης γίνεται φανερό ότι οι δυνάμεις του κεφαλαίου αδυνατούν να λύσουν παρόμοια προβλήματα. Είναι ανίκανες και να τα διαχειριστούν.
Εφ' όσον το μεταναστευτικό συνιστά μορφή εκδήλωσης της ανισομερούς ανάπτυξης που παγκόσμιου κεφαλαιοκρατικού συστήματος και της κυριαρχίας των διεθνικών-πολυεθνικών μονοπωλιακών ομίλων σε αυτό, η επίλυσή του είναι συνυφασμένη με τον αγώνα εναντίον αυτού του συστήματος. Ένα αγώνα με προοπτική την εξάλειψη ανισοτήτων-ανισομέρειας, την εξάλειψη της εκμετάλλευσης και την ενοποίηση της ανθρωπότητας.
Βλ. Σχετικά και συνημμένα.

Βραχυπρόθεσμες-μεσοπρόθεσμες "λύσεις" διαχείρισης-άμβλυνσης του προβλήματος υπάρχουν.
Αρκεί να κατανοηθεί η ουσία του και η προοπτική του.
Όπως έχει επισημανθεί και από πολλούς ανθρώπους και φορείς:

Για τη μεγάλη πλειοψηφία των μεταναστών η Ελλάδα δεν προέκυψε ως «τουριστική επιλογή», αλλά ως «πέρασμα» που μάλιστα δεν το καθόρισαν οι ίδιοι, αλλά οι δουλέμποροι. Δε θα έφευγαν όλοι αυτοί από τις χώρες τους αν το ΝΑΤΟ, η ΕΕ, το ΔΝΤ και άλλοι οργανισμοί, στους οποίους συμμετέχει και η Ελλάδα, δεν τους «βομβάρδιζαν» πολεμικά και οικονομικά.

Το πρόβλημα της μετανάστευσης δε λύθηκε ποτέ και πουθενά με μέτρα αστυνομικά, με καταστολή, με στρατοκρατικά «κόλπα», με «φράκτες». Στις ΗΠΑ, όπου δεν έβαλαν μόνο 12,5 χιλιόμετρα «φράκτη» όπως σχεδιάζουν για τον Έβρο, αλλά 700 χιλιόμετρα ηλεκτροφόρα καλώδια στα σύνορα με το Μεξικό, συνεχίζουν να δέχονται κατά εκατομμύρια τους ισπανόφωνους μετανάστες.

Χωρίς να αντιμετωπιστούν οι αιτίες που γεννούν την προσφυγιά, είναι αδύνατο να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της μετανάστευσης. Τίποτα και κανείς δεν πρόκειται να αποτρέψει τους ανθρώπους που απειλούνται με αφανισμό από την αναζήτηση δρόμων για τη διασφάλιση της ζωής τους. Η δυστυχία, η πείνα, ο φόβος, η ανελευθερία θα είναι πάντα το «διαβατήριο» για την αναζήτηση της ελπίδας, της τροφής, της ασφάλειας.

Πάνε να φορτώσουν τα δεινά της ελληνικής κοινωνίας, που οι ίδιοι προκαλούν, στους μετανάστες και αποπροσανατολίζοντας το λαό από την πολιτική τους, δεν έχουν καμία αναστολή να ταΐζουν ακόμα και το φίδι του ρατσισμού.
Οι μετανάστες που είναι «εκτός νόμου» δεν είναι επειδή το θέλουν οι ίδιοι αλλά το ίδιο το κράτος τους θέλει εκεί: Στη μαύρη εργασία, ανασφάλιστους, διπλοεκμεταλλευόμενους, στο περιθώριο, στην παραοικονομία, χωρίς χαρτιά, χωρίς ταυτότητα, χωρίς δικαιώματα, κυνηγημένους, στοιβαγμένους στα «κέντρα εξευτελισμού των προσφύγων».
Αυτό που πρέπει να γίνει δεν μπορεί παρά να χαρακτηρίζεται από ανθρώπινη αλληλεγγύη. Να μη γίνει εφαλτήριο του φασισμού.
* Να μη τηρηθούν οι αποφάσεις της ΕΕ (Δουβλίνο 2, κ.ά.) που κρατούν ομήρους χιλιάδες και χιλιάδες μετανάστες στη χώρα και δεν επιτρέπουν την έξοδό τους από την Ελλάδα.
* Να δοθούν ταξιδιωτικά έγγραφα στους μετανάστες, για να μπορούν να μετακινηθούν εκτός Ελλάδας, όπως ζητούν, δεδομένου ότι δεν ήλθαν στην Ελλάδα, αλλά στην Ε.Ε.
* Δημιουργία δημόσιων, οργανωμένων, ανθρώπινων χώρων υποδοχής και όχι στρατοπέδων συγκέντρωσης.
* Κτύπημα των κυκλωμάτων που εκμεταλλεύονται τους μετανάστες.
* Απόδοση όλων των κοινωνικών, εργασιακών και ασφαλιστικών δικαιωμάτων στους μετανάστες.
-- Dr. Dimitrios S. Patelis Assistant Professor Dept. of Sciences Technical University of Crete 73100 Chania - Greece Tel. : (+30)2821037267 / (+30)2821041633 Fax : (+30)2821037579 / 37843 E-mail : dpatelis@science.tuc.gr